- Konu Başlıkları
- Zarafetin Temsili Balenin Geçmişine Yolculuk!
- Klasik Bale
- Modern Bale
- Rus Balesi
- Türkiye’de Bale
Zarafetin Temsili Balenin Geçmişine Yolculuk!
Bale, genel olarak müzik, duygu, hikâye gibi sahne faktörlerini içine alan, vücudun jest ve mimikler ile uyum içinde hareket ettiği bir gösteri/ dans türüdür. Dünyanın en eski danslarından biri olarak kabul edilen bale dansı, İtalya’da Rönesans döneminde ortaya çıkmış ve dünyaya yayılmıştır. İtalyanca ‘’dans’’ anlamına gelen ‘’ballo’’ ya da ‘’balletto’’ sözcüğünden türetilmiştir.
Uzun soluklu eğitim sürecine sahip olan bale dansı kültüründe kadın dansçılara balerin, erkek dansçılara balet denir. Dansçılar tayt, mayo, tütü ve point denilen özel giysi ve aksesuarlar kullanırlar. Bale parmak uçlarında durularak yapılan zor bir dans çeşididir.
Bale tarihi incelendiğinde İtalya’da Rönesans döneminde ortaya çıktığı görülmektedir. Rönesans döneminde mim sanatçıları, gösterilerde kullandıkları adımları belli bir disipline dayanarak ilerletmiş ve temel bale hareketleri bu şekilde ortaya çıkmıştır. Daha sonra Fransa’ya yayılıp kral tarafından desteklenen bale, 17. Yüzyılın sonlarında Danimarka ve İsveç’e kadar uzanmıştır.
Balenin tarihçesi düşünüldüğünde balenin, tüm dünyada hızla yayılmasını sağlayan en önemli durağı Rusya olmuştur. 18. Yüzyılda Rusya’ya ulaşan bale, hala sahnelenen Uyuyan Güzel Balesi, Fındıkkıran Balesi ve Kuğu Gölü Balesi gibi tanınmış eserler ile geliştirilerek tüm dünyaya yayılmıştır.
Fransa’da ortaya çıkıp tüm dünyaya yayılan bu köklü dansın her kültürde ve coğrafyada etkileri tahmin edilebileceği üzere farklı olmuştur. Gelin bu yayılış sürecinde ortaya çıkan farklı bale çeşitlerini birlikte inceleyelim…
Klasik Bale
Bale çeşitleri arasında en eski ve önemli olan klasik bale; 15. Yüzyılda İtalya’da doğmuş ve soyluların şölen düzenledikleri ihtişamlı salonlarında yemekten önce ya da sonra yapılan gösteriler olarak başlamıştır. Klasik bale kraliyete ait bir dans türü olarak kabul edildiği için koreografilerdeki asaletin nereden geldiğini anlamak da kolaylaşacaktır.
Bale çeşitleri arasında yer alan klasik bale, akademi ilkeleri taşıyordu. Fransa Kralı XIV. Louis’in Kraliyet Dans Akademisi’ni açması klasik balenin daha hızlı yayılmasını sağladı. Dans pozisyonları ve duruşlar belirlendi, adımlar uzman eğitmenler tarafından kodlanarak ‘’ uluslararası bale terminolojisi’’ oluşturuldu. Dünyaya yayılan klasik bale, sanat okullarında okutuldu ve tiyatrolarda sahnelendi. Bale eserleri yazılarak klasik balenin gelişmesi sağlandı. Bale teknikleri Klasik bale üzerine temellenirken dansın nasıl yapıldığı usta dansçılar tarafından nesillere aktarıldı.
Modern Bale
Modern bale, bale çeşitleri arasında yer alan, en özgür figürlerin kullanıldığı tür olarak ve bağımsız ruhu ile klasik baleye karşı çıkmasıyla bilinir. Modern balede amaç duygusal ya da düşünsel düzeyde iletişim kurmaktır. Estetik ise bu amaca ulaşmak için gidilen yolda kullanılan bir araçtır.
Modern bale daha çok beğenilmek için değil anlaşılmak için yapılmıştır. Klasik tarzın yerleşik kurallarından uzaklaşmış ve her dansçının kendine özgü bir koreografi yaratması gerektiği düşünülmüştür. Bale teknikleri rahat bir hal almıştır. Bu sebeple modern tarzda doğaçlamalar ve özgün tavırlar kendini gösterir. Hatta müzik, dekor ve kostüm gibi seçeneklerde de özgür kararlar verirler. Hikâye anlatmak ve izleyicilere duyguları hissettirmek esastır.
Rus Balesi
Rusya balenin en çok geliştirildiği ve hızla yayılmasını sağlayan ülkedir. Balenin dünya üzerinde çok fazla coğrafyaya uzanmasında Rusya’nın emeği büyüktür. St. Petersburg Tiyatrosu bale geleneklerine bağlı kalmış ve dünyanın sayılı okulları arasına girmiştir. 18.yüzyılda başlayan Rus balesi kendine has bir ekol geliştirerek şöhrete kavuşmuştur. Puşkin’in eserleri baleye uyarlanmış, dünyaca ünlü bale eserleri Rusya’dan çıkmıştır.
300 yılda Rusya’da klasik bale adına büyük bir kültür oluşmuştur. St. Petersburg veya Moskova’da meşhur balerinlerin sahne almış olduğu Bolşoy Tiyatro ve Mariinsky Tiyatrosu hala ayaktadır. Balenin tarihçesi Rusların sayesinde dolu doludur.
Türkiye’de Bale
Balenin tarihi her ülkede aynı hızda ve verimlilikte gelişmemiştir. Türkiye’de bale, diğer batı ülkelerine oranla daha az gelişmiştir. Bunun nedeni balenin ülkemize 1900’lü yıllarda gelmiş olmasıdır.1935′lerde İstanbul’daki Beyoğlu ve Eminönü halkevlerinde bazı denemeler gerçekleşmiş olsa da amatör düzeyde kalan bale, 1947 yılında İngiliz Kraliyet Balesi’nin kurucusu Dame Ninette de Valois’in Türkiye’ye çağrılmasıyla ve okul açılmasıyla gelişmeye başlamıştır. İlk mezunlarını da 1957 yılında vermiştir.
İlk Türk bale okulu ise 6 Ocak 1948 yılında açılmıştır. Bu okula 11 erkek öğrenci, 18 kız öğrenci kabul edilmiştir. Ankara’ya taşınan okul ilerleyen yıllarda Devlet Konservatuarı’nın bir bölümü olmuştur ve 1957 senesinde ilk mezunlarını vermiştir. Günümüze gelene kadar Türkiye bale tarihi, bale dansçıları ile gelişmiş ve dünyaca ünlü sahnelerde boy gösteren balet ve balerinler yetiştirmiştir.
Bale çeşitleri modern dansların da etkisiyle gelişerek farklılaşmaya devam ederken, dünyanın en köklü dansı olarak gücünü sürdürmektedir.
[widget-169]
